مزون ؛ مرکز تخصصی مد و لباس/ تعریف و تاریخچه مزون

مزون؛ محلی برای ارائه محصولات مد و پوشاک

انسان‌ها به ۵ دلیل مشخص لباس می‌پوشند:

۱. محافظت
۲. حیا
۳. موقعیت: نشان دادن موقعیت یا رتبه شخص در مقایسه با دیگران
۴. شناسایی: تعیین اینکه چه کسی است یا چه کاری انجام می‌دهد.
۵. زینت

در دنیای امروزی شاید دلیل پنجم یعنی زینت برایمان مهمتر به نظر بیاید تا جایی که حاضر هستیم بخش اعظمی از درآمد ماهیانه خود را صرف این موضوع کنیم.
همه‌ی ما برای شرکت در مهمانی، مجلس‌های ویژه و حتی یک دورهمی دوستانه، می‌خواهیم که زیبا و خاص ظاهر شویم و ساعت‌ها به دنبال لباس مورد نظر در بوتیک، پاساژ و فروشگاه‌های اینترنتی باشیم. اما شاید سر زدن به یک مزون می‌تواند تنها راه چاره باشد!
در این مقاله از آرسام با ما همراه باشید تا به بررسی چیستی مزون و تاریخچه‌ی آن بپردازیم.

تصویر از شوروم مزون آرسام واقع در شهرک غرب تهران تهیه شده است.

مزون چیست؟

مزون (Maison) کلمه‌ای فرانسوی به معنای خانه است و درواقع به مکانی اطلاق می‌شود که در آن خیاط‌ها و طراحان در حوزه مد و لباس به ارائه‌ی محصولات از جمله لباس و اکسسوری‌های مربوط به آن می‌پردازند.
در بعضی از مزون‌ها صرفا به جمع‌آوری لباس‌های دوخته شده از برندهای معتبر پرداخته شده‌است اما در بعضی دیگر همه‌ی لباس‌ها از طراحی تا اجرا در همان مزون مشخص صورت گرفته و خود به برندی خاص و مشهور تبدیل می‌شود.
طراحان در مزون ها یا خانه‌های مد همیشه در تلاش هستند تا لباسی را خلق کنند که تابعی از مد روز، زیبایی و چشم‌نوازی باشد.

تفاوت مزون و بوتیک در چیست؟

کلمه‌ی بوتیک نیز مانند کلمه‌ی مزون ریشه‌ای فرانسوی دارد و به محل‌هایی اطلاق می‌شود که انواع لباس‌ها در آن به‌فروش می‌رسد. اما تفاوت مزون و بوتیک در نحوه‌ی ارائه‌ی محصولات است.
درواقع مزون مکانی برای سفارش و شخصی سازی لباسی است. چیزی که مشتری می‌خواهد و در ذهن دارد.
اما در بوتیک‌ها لباس‌ها و سایر اجناس مرتبط دارای یک سبک می‌باشند و اکثرا کار متفاوت از دیگری ندارند. به این ترتیب که اگر فردی یک طرح را بپسندد ولی رنگ آن لباس به نظر فرد زیاد جالب نباشد نمی‌تواند خرید مورد علاقه و نظر خود را داشته باشد.
تفاوت عمده‌ی دیگر مزون و بوتیک در دسترسی مشتری به آن‌هاست. بوتیک‌ها معمولا در مراکز تجاری، پاساژها، فروشگاه‌ها و مغازه‌ها مستقر هستند اما یک مزون می‌تواند در هر مکانی از جمله دفاتر اداری، آپارتمان و حتی خانه نیز فعالیت داشته باشد.
البته امروزه با گسترش اینترنت و شبکه‌های مجازی، طراحان و مزون دارها با عکاسی از محصولاتشان آنها را در معرض دید هزاران نفر می‌گذارند و مشتری را از مراجعه حضوری به محل مزون راحت کرده‌اند.

اولین مزون ها در کجا بوجود آمدند؟

پاریس پایتخت فرانسه و البته یکی از چهار پایتخت مد در جهان است. البته پیوند پاریس و مد فقط مربوط به کلیشه‌های فرهنگی نیست بلکه به تاریخ این سرزمین اشاره دارد.
در اواخر دهه ۱۷۰۰ میلادی، رز بارتین طراح فرانسوی لباس‌های شخصی، مد درباری خود را به ماری آنتوانت (واپسین ملکه پیش از انقلاب کبیر فرانسه) عرضه کرد. نام رز بارتین به عنوان اولین طراح مد لباس در تاریخ شناخته شده است.

رز بارتین – rose bertin

اما اولین مزون یا خانه‌ی مد به همان معنایی که امروزه مرسوم است، در اواخر قرن نوزدهم و با همکاری چارلز فردریک ورث در پاریس تاسیس شد.
پیش از آن مردم به نزد خیاط‌ها می‌رفتند و به سلیقه‌ی خودشان به خیاط سفارش دوخت لباس می‌دادند؛ اما فردریک ورث اولین طراحی بود که به مشتریانش دیکته کرد تا چه بپوشند.
در همان دوران بود که بزاز‌های پاریسی، مزون های لباس و خانه‌های مد خود را برپا و شروع به استخدام هنرمندان و نقاش‌ها کردند تا طرح لباس‌ها را بکشند.
تصاویر نقاشی شده به مشتری‌ها نشان داده می‌شدند که بسیار ارزان‌تر از نمونه واقعی لباس تولید شده در کارگاه بودند، در صورتی که مشتری‌ها یکی از طراحی‌های آنان را می‌پسندیدند، آن لباس را سفارش می‌دادند و مزون از این طریق صاحب درآمد می‌شد.
به این ترتیب، سنت طراحی لباس به جای ارائه لباس‌های تکمیل شده به عنوان یک کار اقتصادی شروع شد.

طراح اسپانیایی؛ استاد پیشگامان فرانسوی

جوانی کریستوبال بالنسیاگا

کریستوبال بالنسیاگا، طراح مشهور اسپانیایی، اندکی پس از شروع جنگ‌ داخلی اسپانیا (۱۹۳۶)، ناگزیر شد فروشگاه‌های خود را در اسپانیا تعطیل کند و راهی فرانسه شود. او مدتی بعد در خیابان «ژرژ ۵» پاریس یک مزون افتتاح کرد.
بالنسیاگا که در بُرِش و دوخت مهارتی غریب داشت، استاد طراحان بسیاری از جمله «اوبر دو ژیوانشی» بود. طرح‌های ساختارشکنانه او در سیلوئتِ‌ لباس زنانه، الهام‌بخش بسیاری از طراحان سده‌ی بیستم شد تا جایی که کریستین دیور درباره‌اش گفت: «او استاد همه‌ی ما بود.»

کریستوبال بالنسیاگا در دوران پیری

اولین مزون ایرانی چه زمان و توسط چه کسی افتتاح شد؟

زینت جهانشاه دختر یکی از سرهنگ‌های وزارت جنگ دوره‌ی پهلوی، در آموزشگاه بین‌المللی لته فراین آلمان تحصیل کرد و پس از ازدواج با یکی از افسران نظام به سوئیس رفت و در آنجا حدود یکسال هنر خیاطی و روش برش روی مانکن را فراگرفت.
سپس به پاریس که یکی از مراکز اصلی صدور مد دنیا بوده و هست، رفت و در آنجا در خیاطی تخصص پیدا کرد. همچنین تحت تعلیم «پیر بالمن» یکی از طراحان معروف آن زمان، رموز خیاطی مدرن و بوتیک داری را یاد گرفت.
سپس به ایران بازگشت و اقدام به افتتاح یک لباس فروشی و خیاط خانه (مزون) در خیابان امیریه شهر تهران کرد و در مدت سه ماه موفق شد نود دست لباس زنانه برای هنگام صبح، عصر و شب، تولید کند و با پوشاندن به تن مانکن‌ها و دخترها، آنها را در معرض مشاهده پانزده تن از زنان از فرنگ برگشته قرار دهد که با مد روز اروپا آشنا بودند.
مد لباس جهان شاه، آمیزه‌ای از مدهای غربی و دید شخصی‌اش بود. او برای تمام لباس‌های ایرانی، از روی فصول یا گل‌ها نام انتخاب کرده بود.
جنس لباس‌ها اغلب از مخمل و لمه بود. مدل پالتوها و آستین‌ها آزاد و یقه‌ها بسته بودند، کت‌ها و دامن‌ها نیز مناسب با اعتقادات دینی زنان ایرانی طراحی شده بود و پیراهن‌های شب به سبک دکُلته طراحی شده بودند و روی آنها منجوق و پولک دوزی شده بود. به جلوی این لباس‌ها قسمتی اضافه می‌شد که به تن بایستند.
کفش‌ها هم نوک گرد و بی پاشنه و باریک طراحی شده بود و تمام این موارد، در مزون جهان شاه، قابل عرضه بود.

زینت جهانشاه

تعریف فشن دیزاین (Fashion Design) یا طراحی مد

Fashion Design یا طراحی مد و لباس، درواقع به هنری اطلاق می‌شود که در آن با استفاده از علم زیبایی شناسی (حسیک) و طراحی، به خلق پوشاک، زیورآلات و لوازم جانبی آن (اکسسوری) پرداخته می‌شود.
این هنر به شدت تحت تأثیر نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی قرار دارد و از نظر زمان و مکان متفاوت است.
یک طراح مشهور جامائیکایی به نام شانون مگی) به انگلیسی: (Shannon McGHIE می‌گوید: «طراحی مد، عشق و شوری است برخاسته از قلب هنرمند.»

اوت کوتور

اوت کوتور (Haute couture) واژه‌ای فرانسوی به معنای فشن در سطح بالا است که به طراحی لباس‌های خاص، انحصاری و سفارشی در هنر طراحی مد اطلاق می‌گردد.
واژه اوت کوتور یا دوخت سفارشی را به آثار چارلز فردریک ورث طراح لباس سرشناس انگلیسی نسبت داده‌اند. او که در نیمه دوم قرن نوزدهم صنعت مد پاریس را در دست داشت، لقب احترام‌آمیز «پدر طراحی سطح عالی لباس زنانه» را از آن خود کرده بود.
از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۱۸ اوت کوتور به یک عرف برای افراد ثروتمند تبدیل شد. لباس‌هایی که از ابتدا تا انتها، با استفاده از پارچه‌های بسیار گران و مرغوب، تماما با دست دوخته می‌شد.
در نیمه این دهه، جنگ جهانی اول آغاز گردید. به خاطر شروع جنگ و کمبود منابع، کیفیت تولید لباس در این دهه با افت زیادی مواجه گردید.
این عبارت همچنین به مزون فشن یا طراحان فشنی اطلاق می‌گردد که پوشاک و لباس‌های انحصاری و خاصی خلق می‌کنند و با پوشاک آماده یا ماشینی (به انگلیسی ready-to-wear) تفاوت دارد.

Haute couture